Wojenny rok 1917 na ziemiach naszych przodków
Dodane przez Remek dnia Października 13 2007 03:52:06
Pierwsza wojna światowa: walki w okolicach Olejowa, Załoziec i Trościańca Wielkiego w oficjalnych komunikatach wojennych Niemiec, Austro-Węgier i Rosji oraz innych artykułach prasowych, publikowanych w latach 1914-1917 na łamach "Dziennika Poznańskiego".

Uaktualnione 19 października 2008.

Zachowana oryginalna pisownia i interpunkcja. Błędne i przekręcone nazwy miejscowości poprawione w przypisach.

Część 3.

ROK 1917


Początek roku na froncie galicyjskim upłynął pod znakiem wojny pozycyjnej. W marcu 1917 w Rosji wybuchła rewolucja. Car Mikołaj II abdykował, a władzę w kraju przejął Rząd Tymczasowy. Nowe władze próbowały powstrzymać anarchię w wojsku i zmusić je do walki z Niemcami. Na początku lipca generał Brusiłow znów rozpoczął wielką ofensywę. Jednak zdemoralizowane oddziały rosyjskie nie mogły już się mierzyć z Niemcami i Austriakami. Wróg zadał im ciężką klęskę i 19 lipca sam ruszył do kontrataku, prawie bez oporu odbijając większą część Galicji. Nie pomogły patriotyczne apele, ani rozwiązanie dwóch rosyjskich armii za tchórzostwo.

Na ziemiach naszych przodków pierwsza połowa roku nie była za ciekawa i zapewne głodna. Powtarzały się uciążliwości związane ze stałym pobytem dużej masy obcych wojsk i w od czasu do czasu miejscowości położone bliżej frontu były ostrzeliwane. Ale w lipcu to wszystko się skończyło. Front przesunął się dalej na wschód. Do zniszczonych wiosek wracali uchodźcy. Niektórzy, jak rodzina Dajczaków Halaburdów z Bzowicy, w ogóle nie zastali na miejscu swojego domu. Pomoc ze strony austriackiego rządu była bardzo mała (najczęściej zapomogi dla rodzin żołnierzy) a zniszczonych chat nie miał kto odbudowywać, bo wszyscy mężczyźni w sile wieku byli powołani do wojska.

Mieszkańców najbardziej zniszczonych dawnych terenów przyfrontowych czekało jeszcze kilka lat dość nędznej wegetacji w różnych ziemiankach i innych schronieniach, pozostałych po kwaterujących tu wojskach. Nie mam danych, jak to wyglądało w okolicach Olejowa i Załoziec, ale bardziej na południe jeszcze w 1919 roku wielkopolscy korespondenci wojenni w czasie walk polsko-ukraińskich opisywali zrujnowane i wciąż nie odbudowane wioski, w których ludzie mieszkali w dawnych frontowych okopach. Fatalne warunki bytowe i sanitarne spowodowały podatność na choroby. Jesienią 1918 roku przez kraj przetoczyła się epidemia grypy hiszpanki, a latem 1919 jeszcze gorsza i bardziej śmiertelna epidemia tyfusu.



[źródło: "Dziennik Poznański", 3 stycznia 1917, nr 1]



Fr. austriackiego komunikatu wojennego z dnia 30 grudnia.

Wschodnia widownia walki:
(...) Na południowy zachód od Załoźca przeprowadziły nasze patrole oficerskie ze skutkiem akcyę w pobliżu pozycyj nieprzyjacielskich.



[źródło: "Dziennik Poznański", 4 stycznia 1917, nr 2]



Fr. niemieckiego komunikatu wojennego z dnia 3 stycznia.

Wschodni teatr wojny.
Front marszałka polnego księcia bawarskiego Leopolda:
(...) Na wschodzie od Złoczowa pod Manajowem wojsko atakujące brygady huzarów przybocznych razem z austryacko-węgierską piechotą wzięło z linii rosyjskich jako jeńców 3 oficerów i 127 szeregowców.



[źródło: "Dziennik Poznański", 5 stycznia 1917, nr 3]



Fr. austriackiego komunikatu wojennego z dnia 3 stycznia.

Wschodnia widownia walki:
Pod Manajowem na wschód od Złoczowa pojmał nasz oddział atakujący, składający się z naszych i niemieckich bojowników w pomyślnej wycieczce 3 oficerów i 127 szeregowców rosyjskich w niewolę.



[źródło: "Dziennik Kijowski", 24 grudnia 1916 (6 stycznia 1917), nr 302]



Fr. rosyjskiego komunikatu wojennego z dnia 24 grudnia 1916 starego kalendarza (5 stycznia 1917 w naszym kalendarzu)

Front zachodni.
(...) Nieprzyjaciel w sile około kompanii bez wystrzału przeszedł do natarcia nawprost sekcyi naszych pozycyi pod wsią Batków (w 30 wiorstach na południe od Brodów) lecz został powstrzymany przez nasz ogień.



[źródło: "Dziennik Poznański", 16 stycznia 1917, nr 11]



Fr. rosyjskiego komunikatu wojennego z dnia 13 stycznia.

Na froncie zachodnim:
(...) Eskadra 13 samolotów nieprzyjacielskich rzucała znowu bombami na Radziwiłłów, naliczono około 40 bomb. Dla odwetu nasze samoloty spuściły się mimo ognia gwałtownego artyleryi do 1400 metrów i strzelały z karabinów maszynowych do bateryi nieprzyjacielskiej pod wsią Krukow(*), 20 wiorst na wschód od Zołoczowa(**).

[własc. (*) Kruhów, (**) Złoczowa]



[źródło: "Dziennik Kijowski", 1 (14) stycznia 1917 nr 1]



Fr. rosyjskiego komunikatu wojennego z dnia 31 grudnia 1916 starego kalendarza (13 stycznia 1917 w naszym kalendarzu)

Front zachodni.
(...) Nasze aeroplany, dokonawszy wywiadu na tyłach nieprzyjaciela, pomimo silnego ostrzeliwania ich z dział, opuściły się do 1 400 metrów i ostrzelały ogniem maszynowym bateryę nieprzyjacielską pod wsią Kruchów(*) (w odległości 20 wiorst na wschód od Złoczowa).

[własc. (*) Kruhów]



[źródło: "Dziennik Poznański", 20 stycznia 1917, nr 15]



Fr. rosyjskiego komunikatu wojennego z dnia 17 stycznia.

Na froncie zachodnim:
Nieprzyjaciel skierował żywy ogień na okolice kolei Zborów-Złoczów i na południe od Augustówki.



[źródło: "Dziennik Kijowski", 10 (23) stycznia 1917 nr 10]



Fr. rosyjskiego komunikatu wojennego z dnia 9 stycznia 1917 starego kalendarza (22 stycznia w naszym kalendarzu)

Front zachodni.
(...) Na południe od Brodów przeciwnik w ciągu nocy ostrzeliwał nasze sekcye pod Dubnem, Batkową i Hukałowcami, oraz przy szosie Tarnopol - Złoczów.



[źródło: "Dziennik Kijowski", 12 (25) stycznia 1917 nr 12]



* * *

Wojna rosyjsko niemiecko-austryacka. (fr.)

Piotrogród 11 (Tel. własny). "Rus. Inwalid" pisze:

(...) Niemcy podwożą wojska na front nad rzeką Seret. Naturalnie mogą oni przewidywać, że rosyanie postępują podobnież, lecz skąd rosyanie biorą wojska, o tem nie wiedzą i wskutek tego wykazują nerwowość na całym froncie od rejonu Rygi aż do granic Rumunii.

Podczas dni ostatnich przeciwnik to tu to tam przechodził do ataku, dokonując w ten sposób wzmożonych wywiadów. Niemcy usiłowali atakować na wschód od Kalnzem, nad rzeką Szarą, na południowy wschód od Baranowicz, na południe od Darowa, w kierunku Kowla, wzdłuż linii kolejowej Rożyszcze - Kowel, w rejonie Świdników i Starego Mossora, na południe od Brodów, i wreszcie wzdłuż szosy Tarnopol - Złoczów.



[źródło: "Dziennik Kijowski", 16 (29) stycznia 1917 nr 16]



Fr. rosyjskiego komunikatu wojennego z dnia 15 stycznia 1917 starego kalendarza (28 stycznia w naszym kalendarzu)

Front zachodni.
(...) Na południe od Brodów przeciwnik rozpoczął atak przeciw naszym oddziałom ochronnym, lecz spotkany ogniem i kontratakiem rzucił się w rozsypce do swoich okopów, ponosząc wielkie straty.



[źródło: "Dziennik Kijowski", 25 stycznia (7 lutego) 1917 nr 25]



Fr. rosyjskiego komunikatu wojennego z dnia 24 stycznia 1917 starego kalendarza (6 lutego w naszym kalendarzu)

Front zachodni.
(...) Usiłowania przeciwnika, aby zbliżyć się do naszych okopów na południowy zachód od Brodów, udaremniliśmy ogniem.



[źródło: "Dziennik Kijowski", 28 stycznia (10 lutego) 1917 nr 28]



Fr. rosyjskiego komunikatu wojennego z dnia 28 stycznia 1917 starego kalendarza (9 lutego w naszym kalendarzu)

Front zachodni.
W rejonie Maniowa(*) (o 30 wiorst na południe od Brodów) zginął od kuli karabinowej dzielny generał Kardynałowskij.

[własc. (*) Manajowa]



[źródło: "Dziennik Poznański", 13 lutego 1917, nr 34]



Fr. niemieckiego komunikatu wojennego z dnia 11 lutego.

Wschodni teatr wojny.
Front marszałka polnego generała księcia bawarskiego Leopolda:
Razem z łagodniejszym mrozem wzmogła się akcya bojowa w wielu odcinkach.
Pod Postawami (na północ od jeziora Narocz) i na południowy wschód od Złoczowa odparto rosyjskie oddziały polowe.



Fr. austriackiego komunikatu wojennego z dnia 11 lutego.

Wschodnia widownia wojny:
Na południowy zachód od Ocny, pod Bekas i na południowy wschód od Złoczowa odparto nieprzyjacielskie oddziały polowe.



[źródło: "Dziennik Poznański", 16 lutego 1917, nr 37]



Fr. niemieckiego komunikatu wojennego z dnia 15 lutego.

Wschodni teatr wojny.
Front marszałka polnego księcia bawarskiego Leopolda:
(...) Na północ od kolei od Złoczowa ku Tarnopolu powiodło się nam przedsięwzięcie wykonane z zaciętością. Po krótkiem ostrzeliwaniu wtargnęły wojska w około 100 metrów głębokie linie rosyjskie, pojmały załogę złożoną z 6 oficerów i 275 szeregowców i utrzymały się pięć godzin w rowach nieprzyjacielskich. W tym czasie powiodło się zniweczyć podkopy z minami.



[źródło: "Dziennik Poznański", 17 lutego 1917, nr 38]



Fr. austriackiego komunikatu wojennego z dnia 15 lutego.

Wschodnia widownia walki:
Front bojowy marszałka polnego generała księcia Leopolda bawarskiego:
Na północ od kolei złoczowsko-tarnopolskiej oraz pod Świdnikami na Wołyniu napadły oddziały wycieczkowe na rosyjskie rowy. Operacya miała przebieg szczęśliwy. Nieprzyjaciel poniósł znaczne straty w ludziach i w materyale wojennym. Na wschód od Złoczowa pojmano oprócz tego 6 oficerów rosyjskich i 275 szeregowców w niewolę.



[źródło: "Dziennik Kijowski", 3 (16) luty 1917 nr 34]



Fr. rosyjskiego komunikatu wojennego z dnia 2 lutego 1917 starego kalendarza (15 lutego w naszym kalendarzu)

Front zachodni.
Po więcej niż dwugodzinnem bombardowaniu przeciwnik przeszedł do ataku przeciw naszym oddziałom, rozlokowanym w rejonie wsi Kabarowce, o 25 wiorst na południowy zachód od Złoczowa. Według ostatnich wiadomości trwa w tym rejonie w dalszym ciągu zażarta walka.



[źródło: "Dziennik Kijowski", 4 (17) luty 1917 nr 35]



Fr. rosyjskiego komunikatu wojennego z dnia 3 lutego 1917 starego kalendarza (16 lutego w naszym kalendarzu)

Front zachodni.
Atak nieprzyjaciela, wykonany na nasze pozycye na południe od wsi Kabarowce, o którym donoszono w komunikacie wczorajszym, odparto.



[źródło: "Dziennik Poznański", 24 lutego 1917, nr 44]



Fr. niemieckiego komunikatu wojennego z dnia 22 lutego 1917 wieczorem.

(...) Na wschodzie po wycieczce wykonanej oddziałami zaczepnymi na wschód od Złoczowa przyprowadzono 250 jeńców.



Fr. niemieckiego komunikatu wojennego z dnia 23 lutego.

Wschodni teatr wojny.
Front marszałka polnego księcia bawarskiego Leopolda:
Pod Zwizynem(*) na wschodzie od Złoczowa nasze wojska atakujące wtargnęły w pozycyę rosyjską i powróciły po wysadzeniu czterech min z 250 jeńcami, pomiędzy którymi było 3 oficerów, oraz z dwoma karabinami maszynowymi.

[własc. (*) Zwyżynem]



[źródło: "Dziennik Kijowski", 11 (24) luty 1917 nr 42]



Fr. rosyjskiego komunikatu wojennego z dnia 10 lutego 1917 starego kalendarza (23 lutego w naszym kalendarzu)

Front zachodni.
Po godzinnem przygotowaniu przez artyleryę niemcy, w ilości około dwóch batalionów, trzykrotnie atakowali sekcyę pozycyi pod wsią Zwiżeń, o 20 wiorst na południowy wschód od Złoczowa, przyczem udało im się wtargnąć do naszych okopów, lecz kontratakiem strzelców zostali odrzuceni z powrotem do pozycyi poprzednich.



[źródło: "Dziennik Poznański", 25 lutego 1917, nr 45]

* * *

Na froncie wschodnim. (fr.)

Berlin, 23 lutego.

Na froncie wschodnim była w dniach ostatnich walka żywszą. Wprawdzie większe operacye z powodu mrozów są jeszcze wykluczone. (...)
Tymczasem taktyka niemiecka lokalnych ofenzyw na wschodzie trwa dalej.
Po wtargnięciu skutecznem do pozycyi rosyjskich pod Radolesti na froncie Putny, nastąpiło zaatakowanie miejsca na wschód od Złoczowa i na południowy wschód od Brzeżan: na pierwszem miejscu, jak doniesiono, wzięto 250 jeńców z 3 oficerami i 2 karabinami maszynowymi. Te ataki odznaczały się przygotowaniem gruntownem, zręcznem współdziałaniem wojsk atakujących, artyleryi, miotaczy min i lotników, szybkiem sukcesem i nieznaczną stratą własną.

Po krótkiem i nader skutecznem przygotowaniu przez artyleryę, odznaczającem się szybkiem zmuszeniem do milczenia bateryi nieprzyjacielskich, wtargnęły oddziały nasze w pozycyę nieprzyjacielską. Na obszarze odciętym przez ogień przestrzenny wśród gruzów i poległych reszta załogi była zdemoralizowana i można ją było pojmać bez strat własnych.



Fr. austriackiego komunikatu wojennego z dnia 23 lutego.

Wschodnia widownia walki:
Front bojowy marszałka polnego księcia bawarskiego Leopolda:
Na kilku odcinkach czołowych wzmożony ogień działowy, bój miotaczy min. Działalność naszych oddziałów polowych była także wczoraj szczęśliwą.
Wykonano większe przedsięwzięcie tego rodzaju pod Brzeżanami i na północnym zachodzie od Załoźca. W obu miejscach oddziały dokonały znacznych zburzeń. Pod Załoźcem przyprowadzono oprócz tego 3 oficerów i 250 szeregowców jako jeńców oraz zdobyto dwa karabiny maszynowe.



[źródło: "Dziennik Kijowski", 13 (26) luty 1917 nr 44]



* * *

Wojna rosyjsko niemiecko-austryacka. (fr.)

Piotrogród 12 (Tel. własny). "Rusk. Inwalid" pisze:

(...) Stosunkowo mniej spokojnie na froncie Lwów - Tarnopol, gdzie w rejonie Złoczów - Zborów, przeciwnik w celach wywiadowczych podejmuje częściowe ataki piechoty.

W kierunku Złoczowa, nieco na północ od miasta Zborów, przeciwnik, jak się zdaje, posiada silną artyleryę, składającą się z ciężkich i lekkich bateryi [i] bombarduje dzielne sekcye pozycyi rosyjskich. Nerwowość jaką przejawia tutaj przeciwnik, tłumaczy się stałą obawą o los nader ważnego rejonu, osłaniającego na przestrzeni 80 wiorst najważniejszy punkt Galicyi - Lwów.



[źródło: "Dziennik Kijowski", 17 luty (2 marca) 1917 nr 34]



* * *

Wojna rosyjsko niemiecko-austryacka. (fr.)


Odesa 15 (AP). Ze źródeł wiarygodnych donoszą, że według wiadomości, otrzymanych w Odesie, w walce pod Zwiżynem rosyanie oprócz jeńców, zagarnęli kulomioty, minomioty, kilkanaście tysięcy granatów ręcznych, wiele dynamitu i innych zapasów wojennych.



[źródło: "Dziennik Poznański", 4 marca 1917, nr 51]



Fr. austriackiego komunikatu wojennego z dnia 2 marca.

Wschodnia widownia walki:
Front bojowy marszałka polnego księcia bawarskiego Leopolda:
(...) Na wschód od Złoczowa i w okolicy Stochodu wznawia się ogień działowy.



[źródło: "Dziennik Poznański", 14 marca 1917, nr 59]



Fr. niemieckiego komunikatu wojennego z dnia 13 marca.

Wschodni teatr wojny.
Front marszałka polnego księcia bawarskiego Leopolda:
W kilku odcinkach przy przejrzystem powietrzu akcya rosyjskiej artyleryi, której silnie odpowiadano.
Na północ od kolei Złoczów-Tarnopol nasze wojska wykonały zgrabny i zacięty atak, podczas którego pojmano 3 oficerów i 320 Rosyan oraz zdobyto 13 karabinów maszynowych.



[źródło: "Dziennik Poznański", 15 marca 1917, nr 60]



Fr. austriackiego komunikatu wojennego z dnia 13 marca.

Wschodnia widownia walki.
(...) Na północ od Złoczowa i Tarnopola przy linii kolejowej zaczepne oddziały nasze przyprowadziły z rowów rosyjskich 3 oficerów, 320 szeregowców i 13 karabinów maszynowych.



[źródło: "Dziennik Poznański", 28 marca 1917, nr 71]



Fr. niemieckiego komunikatu wojennego z dnia 27 marca.

Wschodni teatr wojny.
Front marszałka polnego księcia bawarskiego Leopolda:
(...) Na zachodzie od Łucka, na północy kolei Złoczów-Tarnopol i pod Brzeżanami atakowały po gwałtownym ogniu bataliony rosyjskie, ale zostały odparte ze stratami.



[źródło: "Dziennik Poznański", 29 marca 1917, nr 72]



Fr. austriackiego komunikatu wojennego z dnia 27 marca.

Wschodnia widownia walki.
Front bojowy marszałka polnego księcia bawarskiego Leopolda:
Na południowym wschodzie od Brzeżan, pod Olejowem i na zachód od Łucka uderzył wróg bezskutecznie na nasze linie, poniósł ciężkie straty.



[źródło: "Dziennik Kijowski", 24 marca (6 kwietnia) 1917 nr 81]



Fr. rosyjskiego komunikatu wojennego z dnia 23 marca 1917 starego kalendarza (5 kwietnia w naszym kalendarzu)

Front zachodni.
(...) Dnia 22 marca o godz. 18 nieprzyjaciel rozpoczął intensywny ogień działowy w sekcyi Pieniaki - Zwiżeń (kierunek Złoczowa) ostrzeliwując okopy pierwszej i drugiej linii i cały tył. Aeroplany korygowały strzelaninę i rzucały bomby.

O godzinie 19 nieprzyjaciel wykonał atak na Czepele, lecz został odparty. Potem wykonano jeszcze 5 ataków w kierunku Czepele; za piątym razem nieprzyjaciel wtargnął do naszych okopów, lecz zapomocą kontrataku został odparty. Przy szóstym ataku piechota nieprzyjacielska zajęła część okopów Czepele. Ku wieczorowi nasze oddziały wyparły nieprzyjaciela i przywróciły poprzednią dyzlokację.



[źródło: "Dziennik Poznański", 13 kwietnia 1917, nr 93]



Fr. niemieckiego komunikatu wojennego z dnia 12 kwietnia.

Wschodni teatr wojny.
Front marszałka polnego księcia bawarskiego Leopolda:
Pod Brodami i przy kolei ze Złoczowa do Tarnopola oraz po obydwóch stronach Dniestru ożywiona rosyjska akcya artyleryjska.



[źródło: "Dziennik Poznański", 20 kwietnia 1917, nr 89]



Fr. austriackiego komunikatu wojennego z dnia 19 kwietnia.

W Galicyi wschodniej, mianowicie w odcinku Zborow ożywieńsza akcya bojowa niż w dniach ostatnich.



[źródło: "Dziennik Kijowski", 6 (19) kwietnia 1917 nr 90]



Fr. rosyjskiego komunikatu wojennego z dnia 5 kwietnia 1917 starego kalendarza (18 kwietnia w naszym kalendarzu)

Front zachodni.
Na północ od Zborowa (w Galicyi), pod wsią Wołczkowce, nasza artylerya ciężka z powodzeniem ostrzelała kolumnę nieprzyjacielską.



[źródło: "Dziennik Kijowski", 11 (24) kwietnia 1917 nr 94]



Fr. rosyjskiego komunikatu wojennego z dnia 11 kwietnia 1917 starego kalendarza (24 kwietnia w naszym kalendarzu)

Front zachodni.
(...) W rejonie Zborowa przeciwnik wyrzucił z okopów białe i czerwone flagi i usiłował wyjść z okopów. Udaremniliśmy te próby ogniem.



[źródło: "Dziennik Poznański", 27 kwietnia 1917, nr 95]



Fr. niemieckiego komunikatu wojennego z dnia 26 kwietnia.

Wschodni teatr wojny.
Na południu od Rygi, pod Jakobsztatem, Smorgoniami, na zachodzie od Łucka, na wschodzie od Złoczowa, nad Złotą Lipą i wzdłuż Putny oraz Seretu wzmogła się rosyjska akcya artyleryjska i odpowiednio do niej wzmógł się nasz ogień.



[źródło: "Dziennik Kijowski", 24 kwietnia (7 maja) 1917 nr 103]



Fr. rosyjskiego komunikatu wojennego z dnia 23 kwietnia 1917 starego kalendarza (6 maja w naszym kalendarzu)

Front zachodni.
(...) W kierunku Złoczowa, w rejonie Kabarowce, w noc na 23 kwietnia przeciwnik przeszedł do ofenzywy. Łańcuchy przeciwnika zbliżyły się do naszych zagrodzeń kolczastych, lecz, spotkane ogniem działowym i kulomiotowym, cofnęły się z powrotem do swoich okopów.



[źródło: "Dziennik Kijowski", 25 kwietnia (8 maja) 1917 nr 104]



Fr. rosyjskiego komunikatu wojennego z dnia 24 kwietnia 1917 starego kalendarza (7 maja w naszym kalendarzu)

Front zachodni.
(...) Na froncie Kabarowce - Zborów przeciwnik podtrzymywał intensywny ogień artyleryi.



[źródło: "Dziennik Kijowski", 27 kwietnia (10 maja) 1917 nr 106]



Fr. rosyjskiego komunikatu wojennego z dnia 26 kwietnia 1917 starego kalendarza (9 maja w naszym kalendarzu)

Front zachodni.
(...) W rejonie Zwiżeń, na wschód od Złoczowa, przeciwnik wywołał wybuch dwóch min, który uszkodził nasze okopy.



[źródło: "Dziennik Kijowski", 20 czerwca (3 lipca) 1917 nr 148]



Fr. rosyjskiego komunikatu wojennego z dnia 18 czerwca 1917 starego kalendarza (1 lipca w naszym kalendarzu)

Front zachodni.
W kierunku Złoczowa i Brzeżan rozwija się walka artyleryjska o wysokim napięciu.



[źródło: "Dziennik Poznański", 3 lipca 1917, nr 147]



Fr. niemieckiego komunikatu wojennego z dnia 30 czerwca wieczorem.

Na zachodzie z powodu deszczów nic nowego.
Na wschodzie ruszyła do ataku po silnym ogniu rosyjska piechota od górnej Strypy do zachodniego brzegu Złotej Lipy. Atak złamany w naszym ogniu masakrującym.



Fr. niemieckiego komunikatu wojennego z dnia 1 lipca.

Wschodni teatr wojny.
Front marszałka polnego generała księcia Leopolda bawarskiego:
Ustępując naporowi swych sprzymierzeńców, rząd rosyjski zmuszony został do rozpoczęcia częścią swej armii ofenzywy.
Po całodziennym burzącym ogniu na nasze stanowiska uderzyła energicznie po południu piechota rosyjska na froncie 30 km. od Strypy do Narajówki. Wojska szturmujące odparto wszędzie naszym ogniem zaporowym z ciężkiemi dla nich stratami. Także nocne ataki, w których Rosyan pędzono do szturmu bez przygotowania ogniowego, złamane zostały pod Brzeżanami i Zwyżynem.



Fr. austriackiego komunikatu wojennego z dnia 1 lipca.

Wschodnia widownia walki.
W Galicyi wschodniej przy grupie bojowej generała pułkownika Böhma jest w pełnym biegu bitwa defenzywna.
Po kilkudniowem widocznem wzmożeniu się ognia działowego rozwinęła się wczoraj walka artyleryjska do największej gwałtowności: także najcięższych dział używano.
(...) Atak wszczęty przed wieczorem na północny zachód od Załoźca, złamany został ześrodkowanym naszym ogniem działowym.



[źródło: "Dziennik Kijowski", 24 czerwca (7 lipca) 1917 nr 152]



Fr. rosyjskiego komunikatu wojennego z dnia 23 czerwca 1917 starego kalendarza (6 lipca w naszym kalendarzu)

Front zachodni.
W kierunku Złoczowa wznowiono działalność artyleryi z obu stron.



[źródło: "Dziennik Kijowski", 25 czerwca (8 lipca) 1917 nr 153]



Fr. rosyjskiego komunikatu wojennego z dnia 24 czerwca 1917 starego kalendarza (7 lipca w naszym kalendarzu)

Front zachodni.
(...) W kierunku Złoczowskim, w rejonie Batków - Manajów, przy pomocy artyleryi nasza piechota atakowała mocno ufortyfikowane pozycye i zajęła 3 linie okopów, jednak wieczorem nieprzyjacielowi udało się nieco nas odeprzeć.



[źródło: "Dziennik Poznański", 21 lipca 1917, nr 163]



Fr. niemieckiego komunikatu wojennego z dnia 19 lipca wieczorem.

Sprowokowani ofenzywą, podjętą przez armię rosyjską na rozkaz rządu wbrew zapewnieniom pokojowym na frontach, przeszliśmy w Galicyi wschodniej do przeciwataku. Niemieckie korpusy przełamały pozycye rosyjskie na szerokim froncie na wschód od Złoczowa.



Fr. niemieckiego komunikatu wojennego z dnia 20 lipca.

Wschodni teatr wojny.
Front marszałka polnego księcia bawarskiego Leopolda:
Dnia 1 lipca rząd rosyjski rozpoczął we wschodniej Galicyi z częścią wojska rosyjskiego ofenzywę, która po skąpych sukcesach początkowych wkrótce ustała z powodu ogromnych strat. Żołnierza rosyjskiego, którego pragnienie pokoju objawiało się na wszystkich prawie miejscach frontu przy próbach zbliżenia się, znowu nadaremnie poświęcono dla koalicyi.
W odpowiedzi na ofenzywę Rosyan nasze wojska wczoraj rozpoczęły kontrofenzywę.
Pod osobistem kierownictwem naczelnego wodza księcia Leopolda niemieckie korpusy armii po skutecznem przygotowaniu przez artyleryę niemiecką i austro-węgierską atakowały pozycye rosyjskie pomiędzy Seretem a Złotą Lipą i przełamały się przez trzy silne strefy obronne.
Nieprzyjaciel poniósł ciężkie straty krwawe i cofnął się w rozsypce. Do popołudnia doniesiono o kilku tysiącach jeńców.



[źródło: "Dziennik Poznański", 22 lipca 1917, nr 164]



Fr. austriackiego komunikatu wojennego z dnia 20 lipca.

Wschodnia widownia walki.
Spowodowani wymuszoną przez mocarstwa zachodnie wbrew woli narodu rosyjskiego ofenzywą nieprzyjacielską przystąpili wczoraj sprzymierzeni w Galicyi wschodniej do przeciwofenzywy. O godz. 5 min. 30 rano rozpoczęły na przestrzeni między Zborowem a Seretem baterye niemieckie i austro-węgierskie akcyę w skutkach potężną. W godzinach przedpołudniowych rozpoczął się szturm piechoty niemieckiej, wspartej przez c. k. oddziały. Zwycięskie wojska szturmujące przedarły się przez trzy silnie utwierdzone linie: Rosyanie uchodzili w pełnej rozsypce, pozostawiając na polu bitwy licznych zabitych i ciężko rannych. Jeńców naliczono do wczoraj wieczorem kilka tysięcy.



Fr. niemieckiego komunikatu wojennego z dnia 20 lipca wieczorem.

Na wschodzie wojska nasze ścigają raźno pomiędzy Seretem a Strypą cofającego się nieprzyjaciela.



[źródło: "Dziennik Poznański", 24 lipca 1917, nr 165]



Fr. rosyjskiego komunikatu wojennego z dnia 20 lipca.

Front zachodni:
(...) Po silnem przygotowaniu ogniowem atakował wróg kilkakrotnie na froncie Kenicaki(*)-Garbusow(**) (30 wiorst na południe od Brodów). Zrazu wszystkie ataki odparto. O godz. 10 pułk 607 Meynowa, znajdujący się w odcinku Batkow-Manyur(***) w tejże okolicy opuścił własnowolnie swoje rowy i cofnął się. To spowodowało odwrót sąsiednich oddziałów i dało wrogowi możność rozszerzenia swego posiadania. Naszą klęskę tłomaczy fakt, że pod wpływem agitacyi maksymalistów(****) wiele oddziałów, które otrzymały rozkaz poparcia zaczepionych wojsk urządzało zebrania i naradzało się nad tem, czy rozkazu posłuchać. Wiele pułków nie chciało wypełnić swego obowiązku wojskowego. Usiłowania oficerów i wydziałów, aby je nakłonić do posłuszeństwa, były daremne.

[własc. (*) Pieniaki???, (**) Harbuzów, (***) Manajów, (****) bolszewików]



Fr. niemieckiego komunikatu wojennego z dnia 22 lipca.

Wschodni teatr wojny.
Front marszałka polnego księcia Leopolda bawarskiego.
Grupa wojsk generała - pułkownika Boehm-Ermolli: Rozpoczęte w dniu 19 b. m. przeciwnatarcie w Galicyi wschodniej zmieniło się w wielki sukces oręża niemieckiego i sprzymierzeńców.
Główna część rosyjskiej armii 11-ej pobita. Mimo niekorzystnego stanu dróg idą nasze wojska wciąż naprzód. W licznych zaciętych walkach wszędzie rozproszone stawiające opór oddziały rosyjskie.



[źródło: "Dziennik Poznański", 25 lipca 1917, nr 166]



Fr. rosyjskiego komunikatu wojennego z dnia 22 lipca.

Front zachodni:
(...) Nasze wojska, które rozkazów swych wodzów nie słuchają, cofnęły się dalej za Seret i tu i ówdzie poddawały się wrogowi.
(...) Wieczorem dnia 21 lipca zatrzymały się nasze wojska na froncie Załoźce-Tarnopol-Mieszkowce.
(...) Mimo naszej ogromnej przewagi w ludziach i środkach technicznych trwa we wszystkich odcinkach bojowych nieprzerwanie nasz odwrót. Naszym wojskom brak zupełny odporności. wciąż one omawiają sprawę, jaką należy ustanowić formę państwową i wciąż dają posłuch baczny zbrodniczej propagandzie socyalistów maksymalistycznych(*).

[(*) socjalistów bolszewickich]



[źródło: "Dziennik Poznański", 27 lipca 1917, nr 168]



Fr. rosyjskiego komunikatu wojennego z dnia 23 lipca.

Na froncie zachodnim:
(...) Nad górnym Seretem od Załoźca do Tarnopola ogień wzajemny.



[źródło: "Dziennik Poznański", 17 sierpnia 1917, nr 185]

* * *

Powrót uchodźców. (fr.)

Wiedeń, 11 sierpnia.

(n) Mały już tylko skrawek Galicyi znajduje się w rękach rosyjskich, wąski pas z Brodami w kierunku Zbaraża i mniej więcej 1/4 część Bukowiny. Oprócz Brodów żadne większe miasto galicyjskie nie jest już pod rosyjskiem panowaniem. Zaczyna się więc - acz jeszcze zwolna powrót uchodźców. (...)