Dzieje Bzowicy
Dodane przez Remek dnia Maja 02 2007 12:36:05
Dzieje Bzowicy i Białokiernicy były od zawsze nierozerwalnie związane z dziejami sąsiedniego Olejowa.

Najstarszy znany nam zapis nazwy Bzowicy (de villa Bzowica) pochodzi z 1649 roku, z nieznanego bliżej dokumentu (cytowanego w książce Edwarda Klisiewicza "Nazwy miejscowe Tarnopolszczyzny", Kraków 2001).

Ale z innego źródła wiemy, że Bzowica (podobnie jak Olejów) wchodziła w skład tzw. "klucza złoczowskiego" wraz z miastem Złoczowem i okolicznymi wsiami. W aktach grodzkich miasta Poznania zachował się dokument z 1598 roku potwierdzający sprzedaż dóbr złoczowskich z przyległymi wsiami Markowi Sobieskiemu, wojewodzie lubelskiemu (dziadkowi przyszłego króla Jana III) przez braci Czarnkowskich, jest wśród nich wymieniona Bzowica. Niestety, sam dokument znamy tylko z katalogu zasobów Biblioteki Kórnickiej i nie możemy zacytować oryginalnej, ówczesnej nazwy wsi.

Z dużą dozą prawdopodobieństwa możemy przyjąć dla Bzowicy tą samą listę właścicieli, co dla Olejowa.

prawdopodobnie:
? - 1532 rodzina Sienieńskich. Być może to oni założyli wieś.

na pewno:
1532 - 15?? rodzina Górków.
15?? - 1598 rodzina Czarnkowskich.
1598 - 1740 rodzina Sobieskich, przez pięć pokoleń. W roku 1740 wnuczka króla Jana III, Maria Karolina ks. de Bouillon, córka królewicza Jakuba Sobieskiego, sprzedała dobra złoczowskie ks. Michała Kazimierzowi Radziwiłłowi zwanemu "Rybeńko".

znów częściowo bez dokładnych dat:
1740 - ok. 1782 rodzina Radziwiłłów. Z dóbr złoczowskich został wydzielony odrębny klucz olejowski, który był dawany w zastaw za sumy pieniężne różnym osobom. Brak jest pewnych wiadomości o latach 1740-1748.
przed 1748 - ok. 1762 klucz olejowski z Bzowicą był w czasowym posiadaniu rodziny Błędowskich, jako zastaw.
1762 - 1855 rodzina Starzeńskich. Początkowo jako zastaw od Radziwiłłów, a od ok. roku 1782, po wykupieniu na licytacji za długi radziwiłłowskie, już prywatna własność rodziny Starzeńskich. Za ich czasów, w 1848 roku w zaborze austriackim doszło do uwłaszczenia chłopów i Starzeńscy przestali być właścicielami całej wsi Bzowica. Przez wieś dwa razy przetoczyły się epidemie cholery: w roku 1831 i 1848.

W latach 1809-1815, po zaborze przez Rosję Obwodu Tarnopolskiego, jako nagrody za "pomoc" Francji i Księstwu Warszawskiemu w wojnie z Austrią w 1809 roku, tuż na południe od Bzowicy przebiegała austriacko-rosyjska granica państwowa. Według traktatu rosyjsko-austriackiego z 1810 roku w tej części Podola granica biegła na południe od Wertełki, Neterpińców, Bzowicy i Serwerów, a te w/w wioski były granicznymi punktami Austrii. Po Kongresie Wiedeńskim w 1815 roku Rosjanie musieli zwrócić Tarnopolszczyznę i granica znów przesunęła się na dawne miejsce, nad rzekę Zbrucz.

W 1855 roku sam majątek dworski w Bzowicy nabył od Michała Starzeńskiego poseł na sejm galicyjski i jednocześnie znany ornitolog Kazimierz hr. Wodzicki i odtąd dobra te pozostawały w rękach Wodzickich do 1939 roku, kiedy Sowieci wywieźli na zesłanie hrabiego Aleksandra Ludwika Wodzickiego z Olejowa (syna hr. Kazimierza).

***

ZALUDNIENIE BZOWICY:

1832 - (dane gr.-kat.) wśród mieszkańców było 260 grekokatolików
1857 - 490 osób
1857 - (dane gr.-kat.) wśród mieszkańców było 324 grekokatolików
1870 - 530 osób
1880 - 530 osób (w tym 206 wyznania rz.-kat., 320 gr.-kat., 4 mojż.)
1890 - 726 osób
1904 - 812 osób
1905 - (dane rzym.-kat.) wśród mieszkańców było 362 wyznania rzym.-kat.
1910 - (dane gr.-kat.) wśród mieszkańców było 574 grekokatolików, 500 łacinników i 20 Żydów.
1921 - 973 osoby, 480 mężczyzn i 493 kobiety (według wyznania: 412 wyzn. rz.-kat., 553 gr.-kat., 1 innego chrzesc., 7 mojżeszowego; według podanej narodowości - dane mocno niewiarygodne - 786 Polaków i 187 Rusinów)
1939 - 1050 osób (w tym 550 Ukraińców wyznania gr.-kat., 5 Żydów, i 495 osób wyznania rz.-kat.: 325 "miejscowych Polaków", 160 "polskich kolonistów" i 10 "Ukraińców wyznania łacińskiego")