Rzadkie ptaki upolowane przez Wodzickich w Olejowie
Dodane przez Remek dnia Września 20 2008 18:25:20
No cóż, przeglądając te materiały miałem uczucia mieszane. Przede wszystkim tamci ludzie z końca XIX wieku w dość dziwny sposób okazywali miłość do przyrody. Gdy zobaczyli jakiś rzadki gatunek ptaka, być może nawet ginący, starali się zaraz ustrzelić to biedne stworzenie i oddać jego zwłoki do wypchania.

Ale przy okazji mamy ciekawy materiał, jakie to rzadkie ptaki pojawiały się czasem na ziemi naszych przodków. Na terenach, gdzie obecnie żyją potomkowie polskich Olejowian, większości z nich nigdy nie zobaczymy (chyba że wypchane, albo w klatkach w ZOO). Inny klimat, za duże już oddalenie od miejsc ich pochodzenia. Dlatego postanowiłem ten materiał umieścić na naszej stronie jako ciekawostkę.

Oczywiście, nie są to wszystkie gatunki rzadkich ptaków z tamtych okolic. W muzeum im. Dzieduszyckich było takich wypchanych stworzeń mnóstwo - upolowanych i podarowanych przez inne osoby, z innych miejscowości. Są tam też ptaki zabite przez hr. Kazimierza Wodzickiego nad stawami w Załoźcach, Ratyszczu, Wertełce (głównie gatunki wodne), czy upolowane przez niego w lasach Pieniackich. Postanowiłem jednak ich tu nie umieszczać. Niniejsze zestawienie obejmuje jedynie ptaki upolowane w Olejowie.

Przy okazji, ponieważ wiele nazw gatunków nic mi nie mówiło, z ciekawości szukałem w internecie ich zdjęć. I stąd pomysł, żeby ten materiał zilustrować obrazkami i zdjęciami z Wikipedii, bo zapewne większość Czytelników też tych nazw nie skojarzy. W pozytywny sposób te ilustracje wzbogacą nasz materiał olejowski. Oczywiście trzeba brać poprawkę na to, że czasem podobieństwo jest tylko ogólne. Niektóre z tych darów dla muzeum to nietypowo umaszczone osobniki z popularnych gatunków. Niestety, np. nie ma skąd wziąć zdjęcia całego białego słowika czy popielatych kuropatw. Czytelnik musi tu użyć własnej wyobraźni.



[źródło: "Przewodnik po Muzeum im. Dzieduszyckich". Ułożył Włodzimierz hr. Dzieduszycki. Dr. filozofii h. c. Uniwersytetu Lwowskiego, członek hon. Towarzystwa Przyrodników Polskich im. Kopernika we Lwowie, czł. hon. Towarzystwa przyjaciół Nauk w Poznaniu, czł. korespondent Akademii Umiejętności w Krakowie, czł. hon. Towarzystwa Pedagogicznego i innych Towarzystw krajowych. Officier de l'Instruction Publique. Lwów. Nakładem Muzeum im. Dzieduszyckich. 1895.] Zachowano oryginalną pisownię.


RZADKIE PTAKI UPOLOWANE PRZEZ HRABIÓW WODZICKICH W OLEJOWIE
(i podarowane do muzeum przyrodniczego im. Dzieduszyckich we Lwowie)


Drapieżniki dzienne:

Sępy. "Są to nasze największe ptaki drapieżne. U nas tworzą tę rodzinę dwa gatunki. (...) Oba te gatunki są u nas ptakami zalatującymi. Od czasu do czasu zjawiają się w pewnych okolicach i znikają. Żywią się przeważnie padliną, mogą długo głód cierpieć; znalazłszy jednak żer odpowiedni objadają się i stają się tak ociężałymi, że je można kijem zabić, a nawet zarzuciwszy zręcznie płachtę lub worek i żywcem złapać. Ojczyzną ich stałą jest Wschód, gdzie po miastach zbierając padlinę, wielką ludności wyrządzają usługę."

Z tychże sępów Łysogłów płowy / Sęp płowy (Gyps fulvus Gm.).
"Częściej do nas zalatuje. Kolonie tego ptaka gnieżdżące się widzieć można koło Abazyi, na wyspach zatoki Quarnero Cherso i Plavnik. Życzyćby należało, żeby szanowano tam te piękne, ciekawe a nieszkodliwe ptaki."

"Samiec zabity w Olejowie 21. maja 1895 ; dar Aleksandra hr. Wodzickiego."
(eksponat nr 2108 w muzeum)


Sęp płowy
Sęp płowy
(zdjęcie z Wikipedii)


Pustułka pustułeczka (Cerchneis cenchris Naum.)
"Należy ona do rzadszych ptaków. Odznacza się pazurami białymi lub bardzo jasnymi, gdy pazury pustułki wieżowej są czarne, od której różni się także mniejszym wzrostem ciała."

"Samica zabita w Olejowie (pow. Złoczow); jest darem Kazimierza hr. Wodzickiego."
(eksponat nr 1714 w muzeum)


Pustułeczka
Pustułeczka
(zdjęcie z Wikipedii)


Sokół kobuz (Falco subbuteo L.)
"W całym kraju nie rzadki, gnieździ się a i w zimie spotkać go można."

"Samica i cztery młode w puchu, zabite w Olejowie (pow. Złoczów) r. 1884; dar Antoniego hr. Wodzickiego."
(eksponat nr 1733 w muzeum)


Kobuz
Kobuz
(zdjęcie z Wikipedii)


Sokół wędrowny (Falco peregrinus L.).
"Zuchwały to rabuś na różne ptaki, osobliwie na kuropatwy. Ptak ten, nadzwyczajnie szybkiego lotu, bywał również do polowania używany. U nas zawsze do rzadszych drapieżników należy, choć często zdarza go się widzie w różnych okolicach."

"30. marca 1865 i 25. października 1878; obydwa ptaki zabite w Olejowe (pow. Złoczów) są darem Kazimierza hr. Wodzickiego."
(eksponaty nr 104 i nr 105 w muzeum)


Sokół wędrowny
Sokół wędrowny
(zdjęcie z Wikipedii)


Sokół raróg (Falco laniarius L.)
"Również drapieżnik bardzo szybkiego lotu. Raróg to prawdziwy Sokół dawnego myślistwa naszego i to krajowy, choć i jego z krajów północnych sprowadzano, a wtedy zbiegano się patrzeć jak na raroga. U nas przebywa i gnieździ się, ale nigdzie nie jest pospolity."

"Samica zabita w Olejowie 30. sierpnia 1761; dar Kazimierza hr. Wodzickiego."
(eksponat nr 112 w muzeum) - czy nie błąd w dacie? lub bardzo stary eksponat, po poprzednich właścicielach Olejowa?


Raróg
Raróg
(zdjęcie z Wikipedii)


Krótkoszpon gadożer / Orzeł gadożer (Circaetos gallicus Vieil.)
"Mieszkaniec podmokłych lasów, ma tylko pewne ulubione okolice, w których przemieszkuje. Gnieździ się u nas a na zimę odlatuje. Na jesiennych przelotach i mniejsze laski nad błotami odwiedza. Żywi się przeważnie gadami i płazami. Nawet jadowitym żmijom nie przepuszcza."

"Samica Olejów 30. września 1881 ; dar Aleksandra hr. Wodzickiego."
(eksponat nr 1572 w muzeum)


Gadożer
Gadożer
(obrazek z Wikipedii)



Drapieżniki nocne


Puhaczątko syczek / Puhacz Syczek (Scops Aldrovandi Will. / Bubo scops Boie.)
"Należy zawsze do rzadszych naszych ptaków; żyje także bardzo skrycie. "

"Zabity 27. sierpnia 1879 w Olejowie (pow. Złoczów) ; dar Kazimierza hr. Wodzickiego."
(eksponat nr 251 w muzeum)


Syczek
Syczek
(obrazek z Wikipedii)



Ptaki śpiewające


Kos zwyczajny (Merula vulgaris Leach)
"Tu znowu widzimy ciekawe odmiany."

"Olejów; dar Kaź. hr. Wodzickiego 1875. Cały żółtawy."
(eksponat nr 341 w muzeum)


Kos
Kos
(zdjęcie z Wikipedii)


Kamionka skalna / Drozd skalny (Monticola saxatilis Boie / Turdus saxatilis L.)
"Mamy tu ptaka zamieszkującego u nas tylko skaliste okolice. Jest on u nas mniej znany. W Niemczech jest on dla swego przyjemnego śpiewu bardzo często w klatkach trzymany i bardzo znany pod nazwą der einsame Spatz."

"Samiec młody. Zabity 9. sierpnia 1864 w Olejowe (pow. Złoczów); musiał być burzą zagnany) ; dar Kaź. hr. Wodzickiego."
(eksponat nr 346 w muzeum)


Drozd skalny
Drozd skalny
(obrazek z Wikipedii)


Słowik szary (Luscinia philomela Bech.)
"U nas trzyma się głównie w łozinach, zaroślach wilgotnych, nad rzekami."

"Zabity 12. września 1860 w Olejowie w ogrodzie. Przysłał mi go wypchanego i zadeterminowanego Kaź. hr. Wodzicki. Jest cały biały."
(eksponat nr 534 w muzeum)


Słowik szary
Słowik szary
(obrazek z Wikipedii)


Pliszka biała (Motacilla alba L.)
"Całe lato wszędzie bardzo pospolita. Mamy i tu ciekawe odmiany."

"Samica Olejów 15. sierpnia 1881, odmiana biała; dar. Kaź. hr. Wodzickiego."
(eksponat nr 1597 w muzeum)


Pliszka
Pliszka
(zdjęcie z Wikipedii)


Dzierlatka pośmieciuszka / Skowronek dzierlatka (Galerida cristata Boie / Alauda cristata L.)
"Rok cały z nami przebywa. I przy niej mamy tu ciekawe odmiany"

"Samica. Zabita 11. listopada 1871 Olejów. Cała biała; dar Kaź. hr. Wodzickiego."
(eksponat nr 1815 w muzeum)


Dzierlatka
Dzierlatka
(zdjęcie z Wikipedii)


Poświerka ortolan (Emberiza horlulana L.)
"Jest to tak bardzo przez zagranicznych smakoszów ceniony ortolan. Ojczyzną jego jest Europa południowa; pospolity jest w okolicach Warszawy, gdzie się gnieździ. Znajduje się w Królestwie Polskiem, na Litwie i w całym okręgu naukowym kijowskim. Widziałem go w okolicach Poznania. U nas wynalazł go pierwszy Kazimierz hr. Wodzicki w Olejowie (pow. Złoczów). P. Ernest Schauer znalazł go również w Załoźcach (pow. Brody). Wiem u nas tylko o tych dwóch miejscowościach, w których się znajduje i to w miejscowościach niedaleko od siebie odległych.

"Nr. 638-640. Są z Olejowa zabite w lipcu 1867, darowane mi przez Kazimierza hr. Wodzickiego. Dalej Nr. 1663. i 1665. Są zabite w maju 1883 i pochodzą również z Olejowa."


Ortolan
Ortolan
(obrazek z Wikipedii)



Ptaki grzebiące:

Kuropatwa zwyczajna (Starna cinerea Bon.)
"Mamy tu ciekawe odmiany, w ogóle okazów 12."

"Dwie samice młode; Olejów 13. września 1885 czysto popielate ; dar Kazimierza hr. Wodzickiego."
(eksponaty nr 1767 i 1768 w muzeum)


Kuropatwa
Kuropatwa
(zdjęcie z Wikipedii)