Ratyszcze
Dodane przez Remek dnia Sierpnia 12 2008 22:26:04
OPIS WSI
[źródło: "Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich", praca zbiorowa, tom IX. Warszawa 1888, nakładem Władysława Walewskiego]. Zachowano oryginalną pisownię, rozwinięto skróty.
Ratyszcze, wieś, powiat brodzki, 32 kilometry na północny-zachód od sądu powiatowego i urzędu pocztowego w Załoźcach. Na północy leży Wierzbowczyk, na wschodzie Podbereźce i Załoźce, na południu Czystopady i Trościaniec Wielki, na zachodzie Markopol.
Przez wieś płynie Seret i tworzy w północnej stronie obszaru staw (wzniesiony 320 metrów) ratyski, do którego wpadają wszystkie ramiona górnego Seretu. Zabudowania wiejskie leżą na zachód od stawu, u stóp wzgórza (391 metrów). Własność większa (hrabia Włodzimierz Dzieduszycki) ma 796 morgów ziemi, a własność mniejsza 1113 morgów
W roku 1880 było 81 domów, 661 mieszkańców w gminie, 3 domy, 9 mieszkańców na obszarze dworskim; 292 rzymsko-katolickich, 328 greko-katolickich, 50 izraelickich; 30 Polaków, 633 Rusinów, 6 Niemców.
Parafia rzymsko-katolicka w Załoźcach, greko-katolicka w miejscu, dekanat załoziecki, archidyecezya lwowska. Do parafii należą Czystopady. We wsi jest cerkiew pod wezwanie Uśpienia Najświętszej Maryi Panny, szkoła filialna, młyn o kilku kamieniach.
Lu. Dz. [Ludwik Dziedzicki]
Najstarszy zachowany zapis nazwy Ratyszcze to "de villa Ratyszczow" w nieznanym bliżej dokumencie z 1649 roku (cytowanym w książce Edwarda Klisiewicza "Nazwy miejscowe Tarnopolszczyzny", Kraków 2001)
Dokument, sporządzony w 1649 roku po wycofaniu się wojsk Chmielnickiego po oblężeniu Zbaraża i bitwie zborowskiej. Opisuje spustoszenia i wyludnienie wiosek w załozieckich dobrach książąt Wiśniowieckich. Dotyczy on jakiegoś poboru - podatków lub czynszu. Nie mamy niestety jeszcze pełnej "metki" tego dokumentu, z dokładnym opisem i datami.
Łucyk Kunaszow de v. Białegłowy, Iwan Hryckowicz de v. Hryniow, Tymko Zukow de v. Częstopady, n. Albertus Czarnołuski de v. Trzcieniec, Sauka Fedorow syn de v. Ratyszczow, Iwan Drzewusz de v. Nieterpince et ratione v. Milno (1), - mm. Demetrii et Constantini Wiszniowieckich subditi (2), p. i. - "isz my dla spustoszenia pomienionych wsi, młynow, karczm y cerkiew, takze ludzi wymarcia y w niewolą pobrania (procz w Neterpincach młyn został, takze w Trzcińcu) nie moglismy z pomienionych wsi wieccy wybrac, tylko w Białychgłowach zł. 3 y gr. 8, z Hreniowa zł. 10 y gr. 16, z Częstopad zł. 6 y gr. 7, z Trzcinca zł. 7, gr. 11 1/2, z Ratysczowa zł. 9 y gr. 10, z Nieterpiniec zł. 7 y gr. 5 (z Milna zas nic a nic, y chłopa iednego nie zostało, z ktorey wsi, ze szpustoszała w niwecz, my wysz pomienieni przysięgamy) nie moglismy poboru teraznieyszego wybrac".
(*) de v. = de villa - z wioski
(2) i usprawiedliwienie wioski Milno
(3) panów Dymitra i Konstantego Wiśniowieckich poddani
ZALUDNIENIE RATYSZCZA:
1832 - (dane gr.-kat.) wśród mieszkańców było 159 grekokatolików
1857 - 549 osób
1857 - (dane gr.-kat.) wśród mieszkańców było 339 grekokatolików
1870 - 584 osoby
1880 - 670 osób (między nimi 292 wyznania rz.-kat., 328 gr.-kat. oraz 50 Izraelitów; według podanej narodowości 30 Polaków, 633 Rusinów i 6 Niemców /w zest. narod. niezgodność liczb o 1 osobę - R.P./)
1890 - 596 osób
1904 - 662 osób
1905 - (dane rzym.-kat.) wśród mieszkańców było 339 wyznania rzym.-kat.
1910 - (dane gr.-kat.) wśród mieszkańców było 415 grekokatolików, 261 łacinników i 15 Żydów.
1921 - 565 osób, 285 mężczyzn i 280 kobiet (według wyznania: 285 i 280 gr.-kat.; według podanej narodowości - 303 Polaków i 262 Rusinów)
1939 - dane ukraińskie - 720 osób (w tym 370 Ukraińców wyznania gr.-kat., 10 Polaków i 340 "Ukraińców wyznania łacińskiego")