dnd, d&d dungeons and dragons
 
Olejów na Podolu
 
isa, dnd.rpg.info.plwotc, ogl

dnd, d&d dungeons and dragons
 
Strona główna ˇ Artykuły ˇ Galeria zdjęć ˇ Forum strony Olejów ˇ Szukaj na stronie Olejów ˇ Multimedia
 
isa, dnd.rpg.info.pl

dnd, d&d dungeons and dragons
 
Nawigacja
Strona główna
  Strona główna
  Mapa serwisu

Olejów na Podolu
  Artykuły wg kategorii
  Wszystkie artykuły
  Galeria zdjęć
  Pokaz slajdów
  Panoramy Olejowa 1
  Panoramy Olejowa 2
  Panoramy inne
  Stare mapy
  Stare pocztówki Olejów
  Stare pocztówki Załoźce
  Stare pocztówki inne
  Stare stemple 1
  Stare stemple 2
  Multimedia
  Słownik gwary kresowej
  Uzupełnienia do słownika
  Praktyczne porady1
  Praktyczne porady2
  Archiwum newsów
  English
  Français

Spisy mieszkańców
  Olejów
  Trościaniec Wielki
  Bzowica
  Białokiernica
  Ratyszcze
  Reniów
  Ze starych ksiąg

Literatura
  Książki papierowe
  Książki z internetu
  Czasopisma z internetu

Szukaj
  Szukaj na stronie Olejów

Forum
  Forum strony Olejów

Linki
  Strony o Kresach
  Inne przydatne miejsca
  Biblioteki cyfrowe
  Varia
  Nowe odkrycia z internetu

Poszukujemy
  Książki

Kontakt
  Kontakt z autorami strony

 
isa, dnd.rpg.info.plwotc, ogl

dnd, d&d dungeons and dragons
 
Olejów na Podolu
Aktualnie na stronie:
Artykułów:1281
Zdjęć w galerii:1876

Artykuły z naszej strony
były czytane
5785711 razy!
 
isa, dnd.rpg.info.plwotc, ogl

dnd, d&d dungeons and dragons
 
PRZEDWOJENNY OLEJÓW

[źródło: "Nasz kresowy dom nad Hukiem, Smolanką i Łopuszanką". Opracowanie zbiorowe pod redakcją Antoniego Worobca. Zielona Góra 2000, nakładem Koła Środowiskowego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej w Zbąszynku]

Olejów był drugą co do wielkości wsią w powiecie zborowskim, po Milnie (liczącym 2800 mieszkańców) i miał mieszany, ukraińsko-polskim charakter. Przebiegała przez niego brukowana droga główna, biegnącą z Załoziec do Zborowa, łącząca Ziemię Załoziecką ze stacją kolejową w Młynowcach koło Zborowa, tzw. kolei żelaznej im. Karola Ludwika (Habsburga, patrona tej inwestycji). "W Młynowcach-Zborowie zatrzymywały się wszystkie pociągi biegnące do Lwowa i dalej w daleki świat, a w przeciwną stronę do Tarnopola oraz granicznej stacji Podwołoczyska."

Do Olejowa mieszkańcy okolicznych wsi przychodzili tłumnie na doroczny odpust 29 września, w dniu świętego Michała Archanioła, patrona miejscowej parafii rzymsko-katolickiej. Ale chodziło się tu także na pocztę, istniejącą od 1876 roku (data budowy kolei żelaznej Karola Ludwika) by nadać lub odebrać list czy przesyłkę, czy też wysłać telegram. W sieni wisiał również aparat telefoniczny. Poczta za czasów austriackich nie była droga - list w obrębie Austro-Węgier i Niemiec kosztował 10 halerzy, a telegram już 6 halerzy za słowo. W przedwojennej Polsce zwykły list krajowy kosztował 25 groszy, a zagraniczny od 45 do 55 groszy.

List z odciskiem stempla pocztowego z Olejowa

koperta ze stemplem olejowskim z 1938 roku
(kliknij żeby obejrzeć)


W Olejowie istniał także Urząd Gminny. W roku 1935 wprowadzono nowy podział administracyjny kraju i Olejów stał się siedzibą gminy zbiorowej, obejmującej wsie: Beremowce, Białogłowy, Białokiernica, Bzowica, Łopuszany, Moniłówka, Neterpnice, Olejów i Trościaniec Wielki. Na czele gminy stał Zarząd Gminy z wójtem Emilem Bilaszewskim i zastępcą (zwanym żartobliwie "podwójciem"), Janem Półtorakiem - Kłymem z Trościańca. Sekretarzem gminy był Ludwik Pichur.

Pieczęć gminy Olejów i podpis wójta Bilaszewskiego na starym dokumencie.

fragment dokumentu z 1939 roku
(kliknij żeby obejrzeć)


Ludwika Pichur napisał w swoich wspomnieniach: "Gmina Olejów była wzorowa. Dwa razy odwiedzał nas wojewoda tarnopolski Gintowt Dziewałtowski. Mieliśmy wiele pięknych planów inwestycyjnych - częściowo zrealizowanych - ale wojna przekreśliła je...".

Wybudowany pod koniec XIX w. budynek szkolny stał się już za ciasny i w 1935 roku zaczęto budować nową, znacznie większą szkołę. Budową kierował zasłużony miejscowy pedagog i kierownik szkoły, Walerian Pawłowski, zamordowany w marcu 1944 roku wraz z poprzednim kierownikiem szkoły Karolem Kowalem i dwoma innymi osobami przez Ukraińców z UPA.

Napisał o tym tragicznym wydarzeniu świadek, Ludwik Pichur, w liście do Antoniego Worobca: "4 marca 1944 r., gdy wracałem ze młyna w Trościańcu, natknąłem się na kilka furmanek, wyjeżdżających z Olejowa... Na tych furmankach: pierwszej i ostatniej jechali uzbrojeni bandyci z UPA, w pośrodku, na powozie leśniczego Leona Grzeszczuka, siedzieli: Walerian Pawłowski, Karol Kowal, Kazimierz Wielichowski oraz woźnica, 17-letni Józek Miastowski. Skręcili oni w drogę wiodącą do Manajowa i w lesie, wszystkich w okrutny sposób pomordowali...".

Ja z kolei (R.P.) słyszałem kilka dodatkowych szczegółów o tym od Olejowianki, Antoniny z Krzywych Wojciechowskiej. Ci Ukraińcy byli ubrani w niemieckie mundury i chyba też mówili - albo udawali, że mówią - po niemiecku, bo ludzie we wsi początkowo myśleli, że to prawdziwi Niemcy, nie Ukraińcy. Olejowskie koleżanki Antoniny (nazwisk już nie zapamiętałem) widziały nauczyciela na wozie, w otoczeniu tych "Niemców", w środku wsi. I jedna z nich pobiegła ostrzec księdza, żeby się gdzieś ukrył, bo "Niemcy aresztują ludzi". Dopiero później okazało się, że to byli przebrani upowcy.

***

DODATEK

[źródło: notatki ze wspomnień Michała Dajczaka, ur. w 1907 roku w Bzowicy, od 1932 roku mieszkańca Olejowa, spisane przez jego wnuka, Remigiusza Paducha, mail paduch@poczta.onet.pl]

Wodziccy mieli duży dwór murowany, piętrowy po Potockich. Fornale mieszkali w czworakach. Do Wodzickiego należał kościół (dokładał na remont).

Syn dziedzica kupował papierosy w sklepie. Dla domu - kupowała służba.

Kościół został zbudowany przez Potockich. Grobowce Potockich były w środku.

[Grobowce Starzeńskich, lub przed nimi jeszcze Błędowskich, nie Potockich; tu pomyłka mojego dziadka. Jego ród Dajczaków-Halaburdów w XVIII wieku był naprawdę chłopami pańszczyźnianymi u Potockich - i to, jak zawsze mawiał dziadek, "z tych wielkich" - ale działo się to w Trościańcu Wielkim, należącym do majątku załozieckiego. Położony tylko o kilka kilometrów dalej Olejów należał do już do innego klucza (złoczowskiego) i od zawsze miał innych właścicieli, o czym dziadek zapewne nie wiedział]

Ksiądz miał parę koni, 4-5 krów. Była służba: gospodyni, kucharka i 1 najmita.

Ksiądz po kolędzie dostawał chleb i wiadro zboża. Dziedzic dawał darmo drzewo na opał.

Niejaki Popowski miał szynk z piwem i była gospoda kółka rolniczego w sklepie (tylko z piwem). Żydzi mieli sklep bez wyszynku. Sklep miała też ukraińska kooperatywa.

Pensja w sklepie kółka rolniczego wynosiła 30 złotych miesięcznie. Praca trwała cały tydzień z wyjątkiem niedziel, od 6 rano do 10 wieczorem. Zapałki kosztowały 10 groszy, jajko 3 grosze. Radio kosztowało około 72 złotych. W sklepie było działające radio z głośnikiem na baterie i na akumulator (z połączonych baterii i akumulatorów). Baterie były dość drogie. Czasami w niedzielę wieczorem sklep był otwierany dla grupy znajomych, żeby posłuchać w radio Wesołej Fali ze Szczepkiem i Tońkiem.

Za dolary można było kupować w sklepie, tak samo na targu.

Bolszewicy znaleźli i wywieźli polskich policjantów. Kiedyś było ich w Olejowie czterech plus komendant. Nowi policjanci i sołtys byli Ukraińcami. Ukraińska policja wywoziła rodzinę hrabiego, zarządców, leśniczego, nauczycieli, poczmistrza i kolonistów hrabiego. W 1936 roku hrabia musiał przymusowo sprzedać część ziemi (parcelacja) i sprzedawał tylko Polakom. W lutym 1940 roku wszystkich tych kolonistów ukraińska policja wywoziła podwodami do Zborowa (m.in. wywieziono krewnego o nazwisku Gierc). Wywieziono też ukraińską rodzinę Doberczuków.

***

ZALUDNIENIE OLEJOWA:

1832 - (dane gr.-kat.) wśród mieszkańców było 591 grekokatolików
1857 - 1050 osób
1857 - (dane gr.-kat.) wśród mieszkańców było 635 grekokatolików
1870 - 1303 osoby
1880 - 1285 osób (w tym 607 wyznania rz.-kat., 964 gr.-kat., 41 mojżeszowego)
1890 - 1312 osób
1904 - 1708 osób
1905 - (dane rzym.-kat.) wśród mieszkańców było 725 wyznania rzym.-kat.
1910 - (dane gr.-kat.) wśród mieszkańców było 1270 grekokatolików, 665 łacinników i 100 Żydów.
1921 - 1901 osób, 955 mężczyzn i 946 kobiet (według wyznania: 839 wyznania rz.-kat., 1011 gr.-kat., 51 mojżeszowego; według podanej narodowości: - dane mocno niewiarygodne - 1534 Polaków, 350 Rusinów i 17 Żydów
1939 - 2450 osób (w tym 1160 Ukraińców wyznania gr.-kat., 20 Żydów, 320 Polaków, 240 "Polskich kolonistów i 880 "Ukraińców wyznania łacińskiego") /tym razem dane ukraińskie, ale ich wiarygodność - w kryterium narodowościowym - delikatnie mówiąc, nie lepsza od polskich z 1921 roku; mam nadzieję że Czytający będą mieli uciechę porównując te dane/

***

LATA 90-TE XX WIEKU

[źródło: "Nasz kresowy dom nad Hukiem, Smolanką i Łopuszanką". Opracowanie zbiorowe pod redakcją Antoniego Worobca. Zielona Góra 2000, nakładem Koła Środowiskowego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej w Zbąszynku]

"Olejów - niegdyś siedziba urzędu gminy, posterunku policji, poczty, siedziba hrabiego Wodzickiego - dworek za szosą, okazały i większy park przy pałacu, gospodarskie zabudowania, wszystko to doszczętnie zniszczone, wszystko to zniknęło zupełnie z powierzchni ziemi. Przejeżdżając obok, aż nas zdziwiło, skąd się w tym miejscu wzięła zupełnie łysa góra. W sąsiedztwie widać kilkanaście domów, których to wcześniej nie było. Wybudowali te domki kołchoźnicy z rozbiórkowej cegły pałacowej - jest to rezultat zacierania śladów polskości na dawnych terenach kresowych... Przy dość uczęszczanej szosie, w środku wsi, przy rzece stał kiedyś młyn - pisze ów turysta. Obecnie młyna nie ma, sterczą w tym miejscu resztki fundamentów. Olejów był tętniącym życiem ośrodkiem gminy, obecnie to cicha, zapadła wieś, przerzedzona, bo Polaków wypędzono, a pozostała nieliczna grupa Ukraińców...".
 
isa, dnd.rpg.info.plwotc, ogl

dnd, d&d dungeons and dragons
 
Komentarze
Brak komentarzy.
 
isa, dnd.rpg.info.plwotc, ogl

dnd, d&d dungeons and dragons
 
Dodaj komentarz
Zaloguj się, żeby móc dodawać komentarze.
 
isa, dnd.rpg.info.plwotc, ogl


Copyright © Kazimierz Dajczak & Remigiusz Paduch; 2007-2020