[źródło: "Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich", praca zbiorowa, tom VII. Warszawa 1886, nakładem Władysława Walewskiego]

Olejów, rus. Olijew, wieś, powiat złoczowski, 30 kilometrów na płd-wsch. od Złoczowa, 15 kilometrów na płn.-wsch. od sądu powiatowego w Zborowie. Urząd pocztowy w miejscu. Na południe leżą Jackowice i Kudynowce, na płd.-zach. Berymowce, na zachód Moniłówka, Hukałowce i Łopuszany, na płn.-zach. Harbuzów, na północy Manajów, na płn.-wsch. Białokiernica, na wschodzie Białokiernica i Bzowica.

Wieś leży w dorzeczu Dniestru, nad Łopuszanką, dopływem Seretu. Wychodzi ona z Łopuszany od zachodu i płynie przez północną część obszaru w kierunku płd.-zach. aż do zabudowań wiejskich, tu skręca na płn.-wsch. i w tym kierunku płynąc wchodzi do Białokiernicy, tworząc na granicy mały stawek. W obrębie wsi zasilają Łopuszankę małe strugi.

Zabudowania wiejskie leżą w płn.-wsch. stronie obszaru, głównie w dolinie Łopuszanki (333 metrów wzniesienia), na obu jej brzegach, i na lesistych wzgórzach otaczających dolinę (wzniesienia 388 do 400 metrów). W południowej stronie wsi wznosi się Maćkowa góra. Części wsi zowią się: Chatki za dębem, Chaty na cegielni, Chmielniki koło Chomy, Halczyna dolina w stronie południowej. Jedna osada zwie się Opryszkową doliną. Karczmy są dwie: Obydra i Zielona. Przez wieś idzie od południa ku północy droga krajowa zborowsko - załoziecka.

Własność większa (Kazimierza hr. Wodzickiego) ma roli ornej 725, łąk i ogrodów 136, pastwisk 99,5, lasu 202 hektarów; własność mniejsza roli ornej 741, łąk i ogrodów 119, pastwisk 85, lasu 52 hektary. Gleba częścią czarnoziemna, częścią gliniasta. lasy na północy czysto dębowe, zresztą przeważnie bukowe, lub mieszane z osiką, brzozą i grabem. Przed 25 laty rozpoczęto tu uprawę świerka.

Pod względem geologicznym zasługuje na uwagę kaolin, czyli porcelanka (pośledniejszego gatunku), znajdujący się tu w większej ilości. Jest on ciemno zabarwiony, lecz bieleje pod działaniem ognia. Na pokładach kaolinu olejowskiego polega byt 4 fabryk naczyń fajansowych i kamiennych (Steingut): w Lubyczy, Potyliczu, Siedliskach i Glińsku.

W roku 1880 było 1285 mieszkańców w gminie, 328 na obszarze dworskim, między nimi 607 obrządku rzymsko-katolickiego, 964 grecko-katolickiego, 41 wyznania mojżeszowego. Umiejących czytać było 341. Parafia rzymsko-katolicka w miejscu, dekanat złoczowski, archidyecezya lwowska. Parafię tę, a raczej kapelanię, założył i wyposażył w roku 1758 Stefan Błędowski, regimentarz. W roku 1848 powiększył fundusz Michał hr. Starzeński i zbudował kościół pod wezwaniem świętego Michała Archanioła, konsekracya odbyła się w roku 1864. Kościół wznosi się w płd.-wsch. stronie na wzgórzu. Naprzeciw drzwi kościelnych wkopany jest w ziemię krzyż kamienny, z ruskim nieczytelnym napisem, pochodzący podobno z XVII wieku. Do parafii należą: Beremowce, Białokiernica, Bzowica, Harbuzów, Hukałowce, Łopuszany, Manajów i Moniłówka.

Parafia grecko-katolicka w miejscu, dekanat zborowski. Należy do niej Białokiernica. We wsi są dwie cerkwie: murowana pod wezwaniem świętego Mikołaja i mniejsza drewniana.

Jest tu szkoła etatowa jednoklasowa, założona w roku 1858, z językiem wykładowym polskim i ruskim. Do szkoły należy ogród obejmujący 28,77 hektara, w którym założono szkółkę drzew owocowych i pasiekę. W roku 1884 chodziło 114 dzieci na 260 obowiązanych do nauki szkolnej. W szkole tej zaprowadzono kurs rolniczy dla starszej młodzieży.

Według obliczeń z roku 1880 było w gminie 188 koni, 351 sztuk bydła, 2.500 owiec, 158 trzody chlewnej, a we dworze 100 koni, 206 sztuk bydła, 1448 owiec, 34 sztuk trzody chlewnej. Sieją tu przeważnie żyto i pszenicę; dwór uprawia także chmiel na przestrzeni 2,5 morga. Włościanie zaczynają naśladować wzorowe gospodarstwo dworskie, przechodzą zwolna do gospodarstwa płodozmiennego, a niektórzy używają lepszych narzędzi rolniczych. Sadownictwo podupadło w ostatnich czasach. Pomyślnie natomiast rozwija się pszczelnictwo. Na uwagę zasługuje pasieka leśna, tak zwana Bałaszówka, znajdująca się w północnej części wsi. Wspominana jest ona w dawnych dokumentach za czasów dziedzictwa Sobieskich, a obecnie należy do największych w państwie olejowskiem.

Z zakładów przemysłowych znajdują się w Olejowie: olejarnia, wapniarka i młyn przy stawku, utworzonym przez Łopuszankę. Dawniej istniała tu fabryka fajansów, ale podupadła. Z rzemieślników jest po kilku: kowali, stelmachów, szewców, mularzy i tkaczy. Ci ostatni wyrabiają piękne i trwałe werety kolorowe. Gmina posiada kasę pożyczkową z kapitałem 404 złotych w. a.

Właściciel Olejowa Kazimierz hr. Wodzicki, znany ornitolog, otacza szczególniejszą opieką zwierzynę leśną, a niemniej ptactwo błotne i polne, dla utrzymania kuropatw i przepiórek pozakładał remizy, to jest miejsca okopane wśród pól, zarosłe małemi krzakami. Każdego roku w jesieni łowią siecią po 150 par przepiórek i 50 par kuropatw, które w osobnym budynku bywają karmione przez całą zimę, a z wiosną rozwożone na pola do remiz.

Według podań miejscowych był Olejów niegdyś miasteczkiem. W północnej stronie wsi leżą grunta orne, zwane "Na sklepach", na których odkryto ściany piwnic sklepionych. W stronie wschodniej, na wyniosłem wzgórzu, na tak zwanej "Ślepakowej Górze", znajduje się okop, według podania ślad dawnego zamku. Olejów należał dawniej do dóbr Sobieskiego, a w okolicy tutejszej polował Jan III na wiosnę roku 1682 w czasie objazdu dóbr swoich (ob. Listy Jana Sobieskiego do jego żony Maryi Kazimiery, wyd. Helcel, Kraków, 1860, str. 341).

Lu. Dz. [Ludwik Dziedzicki]