Żebracy z parafii Załoźce
Dodane przez Remek dnia Marca 15 2012 17:34:27
Natrafiliśmy na ich nazwiska w starych księgach kościelnych. Są tam opisywani różnymi słowami. Najczęściej "mendicans (żebrzący). Lub mendicus" (a w przypadku kobiety: "mendica"), czyli żebrak/żebraczka. Raz z dodatkiem "vagabunda", czyli żebrak wedrowny, włóczący się. W księgach kościelnych parafii Olejów (patrz artykuł Dawny Olejów - żebracy) były jeszcze w użyciu wyrazy pauper", czyli biedak, oraz "vagabundus" - włóczęga. Tu na nie nie natrafiliśmy.
Są to najbiedniejsi z biednych. Sam dół ówczesnej drabiny społecznej. Ludzie dotknięci przez los, którzy z racji kalectwa lub starości nie mogli się utrzymać z własnej pracy i musieli żebrać, żeby przeżyć. I nie możemy ich oceniać miarą z naszych czasów. Dziś żebractwo kojarzy się raczej z "lumpem" czy "menelem". Lub cwaniakiem i oszustem. W XIX wieku pewnie też się tacy trafiali. Np. alkoholicy czy hazardziści (wtedy nazywani słowem "kosterzy" - od gry w kości), którzy z własnej winy utracili majatek. Ale większość tych ludzi - szczególnie starszych wiekiem - w niczym nie zawiniła swojemu stanowi. Żebrali, żeby przeżyć.
Nie było wtedy emerytur, rent, ubezpieczeń społecznych. Ani żadnej pomocy od państwa. Większość włościan nie posiadała oszczędności, poza niewielkimi sumami. Żyli ze swoich niewielkich, mało wydajnych gospodarstw. I gdy nie mogli już sami pracować - a bliscy nie mogli ich w tym zastąpić (lub nie chcieli) - groziła im śmierć. Z głodu, lub z zimna. Zacytujemy tu własne słowa, z artykułu o olejowskich żebrakach. Przysłowie "Kto nie pracuje, ten nie je" miało w tamtych czasach bolesne, dosłowne znaczenie. Nie obsiałeś całego pola - groził ci głód. Nie przygotowałeś sobie odpowiedniej ilości drewna - zimą marzłeś, groziły ci choroby, a nawet śmierć. Nie mając pieniędzy, nie mogłeś sobie tego jedzenia czy opału kupić.
Więc żebrali. I w tamtych czasach nie było to niczym wstydliwym. Żebracy stanowili powszechne zjawisko. A dawanie jałmużny - obowiązek czynienia miłosierdzia - odgrywało ważną rolę w życiu religijnym naszych przodków.
Mamy nadzieję, że nikogo nie urazimy tą publikacją. To też część historii naszych przodków.
(uaktualnione luty 2014)
ŻEBRACY Z PARAFII ZAŁOŹCE
Wędrujący o kulach żebrak
Fragment obrazu olejnego sygnowanego nazwiskiem malarza K. Worobiec.
Nieznana data (przed 1945 r.). Oryginał w zbiorach administratorów strony "Olejów na Podolu"
(kliknij żeby obejrzeć)
Z TROŚCIAŃCA WIELKIEGO:
1821 Zarwańska Zofia, "mendicans"
brak informacji o stanie cywilnym, zm. w maju 1821 w wieku 60 lat ze starości, zamiast numeru domu przekreślone zero
1823 N.N. Teresa (nazwisko nieznane), "mendicans"
brak informacji o stanie cywilnym, zm. w sierpniu 1823 w wieku 40 lat "z przyczyn naturalnych", numer domu nie podany
1831 Kwiatkowa Maria, "mendica"
wdowa po Szymonie, zm. w czerwcu 1831 w wieku 70 lat na cholerę, nr domu 71
1835 Drozd Maria, "mendicans"
brak informacji o stanie cywilnym, zm. w listopadzie 1835 w wieku 86 lat ze starości, nr domu 73
1835 Gruntowska Teresa, "mendicans"
brak informacji o stanie cywilnym, zm. w grudniu 1835 w wieku 56 lat ze starości, numer domu nie podany
1836 Olender Bartłomiej, "mendicans"
brak informacji o stanie cywilnym, zm. w lipcu 1836 w wieku 50 lat "z przyczyn naturalnych", numer domu nie podany
1839 Półtorak Magdalena, "mendicans"
brak informacji o stanie cywilnym, zm. w grudniu 1839 w wieku 50 lat, przyczyna zgonu nieczytelna, nr domu 86
1840 Sąsiadek Maria, "mendicans"
brak informacji o stanie cywilnym, zm. w listopadzie 1840 w wieku 65 lat ze starości, numer domu nie podany
1840 Bil Anna, "mendicans"
brak informacji o stanie cywilnym, zm. w grudniu 1840 w wieku 45 lat na gorączkę z konwulsjami, nr domu 15
1852 Scierzański Michał, "mendicus"
kawaler, zm. w czerwcu 1852 w wieku 30 lat na gorączkę z konwulsjami, nr domu 116
1853 Półtorak Paweł, "mendicans ex Trościaniec wielki"
stan wolny, zm. w kwietniu 1853 w Olejowie w wieku 40 lat na drgawki / konwulsje i tam pochowany, nr domu 2 w Olejowie
1854 Zarwański Wojciech, "mendicus"
wdowiec, zm. w lutym 1854 w wieku 61 lat na puchlinę wodną, nr domu 64
1854 Półtorak Jan, "mendicus"
kawaler, zm. w marcu 1854 w wieku 47 lat na apopleksję, numer domu nie podany
1854 Trymbulak Józef, "mendicus"
w r. 1854 odnotowany jako mąż zmarłej Marii z domu Dajczak, numer domu nie podany
1854 Gruntowska Katarzyna, "mendica"
niezamężna, zm. w grudniu 1854 w wieku 59 lat na zapalenie płuc, numer domu nie podany
1855 N.N. Maria (nazwisko nieznane), wędrowna żebraczka ("mendicans vagabunda")
brak informacji o stanie cywilnym, zm. w kwietniu 1855 w wieku 63 lat z wycieńczenia, nr domu 78
1862 Kodela Michał, "mendicans"
kawaler, zm. w maju 1862 w wieku 30 lat na kaszel, nr domu 38
1863 Czernecki Józef, "mendicus"
wdowiec po Marii z domu Kwaśnickiej, zm. w październiku 1863 w wieku 68 lat na apopleksję, nr domu 44
1864 Sikora Szymon, "mendicus"
stan wolny, zm. w lipcu 1864 w wieku 70 lat ze starości, nr domu 3
Z ZAŁOZIEC:
przed 1825 Kulczycki Michał, "mendicans"
żonaty z Ewą, nazwisko panieńskie nie podane, w roku 1825 ich córka Zofia w wieku 30 lat wyszła za Jana Lucika, także żebraka
1825 Lucik Jan, "mendicans"
ur. ok. 1791, w roku 1825 w wieku 34 lata jako kawaler poślubił pannę Zofię Kulczycką, córkę żebraka Michała Kulczyckiego, ślub za zgodą dominium w Załoźcach
1940 Czerniawska Antonina
wdowa, urodzona w Rosji, zmarła w r. 1940 w wieku 80 lat
Z RENIOWA:
1824 Stangretowa Agnieszka, "mendicans"
wdowa, zm. w grudniu 1824 w Reniowie w wieku 80 lat ze starości, nr domu 25
1839 Głuszczakowa Regina, "mendicans"
wdowa, zm. w październiku 1839 w Reniowie w wieku 70 lat ze starości, nr domu 27
1839 Luczkowski Marcin, "mendicans"
brak informacji o stanie cywilnym, zm. w lutym 1839 w Reniowie w wieku 70 lat ze starości, nr domu 6
1840 Dołhań Wojciech, "mendicans"
brak informacji o stanie cywilnym, zm. w kwietniu 1840 w Reniowie w wieku 70 lat ze starości, nr domu 5
1849 Żak Jakub, "mendicus"
wdowiec, zm. w kwietniu 1849 w Reniowie w wieku 70 lat na uwiąd starczy, nr domu 42
1852 Piaskowy Jan, "mendicus"
wdowiec, zm. we wrześniu 1852 w Reniowie w wieku 65 lat na gorączkę z konwulsjami, nr domu 68
1865 Kociubiński Jakub, "mendicus"
mąż Anny z domu Dajczak, zm. we wrześniu 1865 w Reniowie w wieku 39 lat na wycieńczenie (pogruźlicze?), nr domu 27
1889 Olejnik Antoni, "mendicans"
stan wolny, ur. ok. 1829, zm. 1889 w wieku 60 lat na suchoty
Z RATYSZCZA:
1822 Jankiewicz Kazimierz, "mendicans"
mąż Marianny z domu Rurowej, zm. w czerwcu 1822 w Ratyszczu w wieku 56 lat na suchoty, brak numeru domu
1831 Kusiakowa Maria (oryg. "Kuszakowa"), "mendici"
żona Bazylego, zm. w kwietniu 1831 w Ratyszczu w wieku 48 lat, przyczyna zgonu nieczytelna, nr domu 17
1835 Żemlak Michał, "mendicans"
brak informacji o stanie cywilnym, zm. w listopadzie 1835 w Ratyszczu w wieku 80 lat ze starości, nr domu 38
1838 Olender Michał, "mendicans"
brak informacji o stanie cywilnym, zm. w sierpniu 1838 w Ratyszczu w wieku 70 lat ze starości, nr domu 17
1838 Wysypiński Mikołaj, "mendicans"
brak informacji o stanie cywilnym, zm. w październiku 1838 w Ratyszczu w wieku 70 lat ze starości, nr domu 27
1855 Ferenc Stanisław (oryg. "Ferenz"), "mendicans"
w r. 1855 odnotowany jako mąż zmarłej Marii z domu Półtorak, numer domu nie podany
Z CZYSTOPADÓW:
1819 N.N. Andrzej (nazwisko nie podane), "mendicans"
brak informacji o stanie cywilnym, zm. w styczniu 1819 w Czystopadach w wieku 75 lat ze starości, brak numeru domu
Z BIAŁOGŁÓW:
1824 Wolski Józef, "mendicans"
wdowiec, zm. w marcu 1824 w Białogłowach w wieku 90 lat ze starości, nr domu 21
1886 Hryniewicz Franciszka, "mendicans"
żebraczka z Brodów, ur. ok. 1815, w roku 1886 w wieku 71 lat zmarła na apopleksję / wylew w Białogłowach i tu pochowana
1889 Półtorak Jadwiga, "mendica"
niezamężna, ur. ok. 1842, w roku 1889 w wieku 47 lat zmarła na puchlinę wodną
Z NETERPINIEC:
1818 N.N. Marianna (nazwisko nie podane), "mendicans"
wdowa, zm. w kwietniu 1818 w Neterpińcach w wieku 80 lat ze starości, nr domu 15
