12 - Rok 1929 cz.1
Dodane przez Remek dnia Grudnia 31 2008 14:08:53
(Stefania Spittal: Kronika szkoły w Załoźcach - część 12)

ROK 1929 - CZĘŚĆ PIERWSZA


Zima króluje w całej pełni, mrozy, wichury, zadymki dokuczają ludziom porządnie, a już nauczycielstwu i dzieciom najwięcej. Na niższych stopniach nauki frekwencja wskutek ostrej zimy bardzo zmalała. Rada Szkolna Powiatowa została o tym powiadomiona pismem z 22 stycznia 1929 r. L:5.

W dniu 22 stycznia 1929 r. przysłała R.S.P. w Zborowie pismo z 1 stycznia 1929 r. L:15/29, w którem załącza orzeczenie organizacji dla szkoły 7 kl. powszechnej w Załoźcach. Oryginalny akt brzmi następująco:


Orzeczenie.

W sprawie organizacji 7 kl. publicznej szkoły powszechnej mieszanej w Załoźcach powiatu zborowskiego. Po rozpatrzeniu planu sieci szkolnej gminy Załoźce Stare i Nowe oraz zgodnie z uchwałą R.S.M. w Załoźcach powziętej w obecności przedstawicieli Gminy Załoźce i zgodnie z opinią R.S.P. w Zborowie z dnia 6 czerwca 1928r. L:526/28 Kuratorium O.S.L. we Lwowie orzeka co następuje:

I. W Załoźcach w punkcie szkolnym obok kościoła rzym.kat. na starym gruncie szkolnym organizuje się 7 kl. publiczną szkołę powszechną z polskim językiem nauczania, do której obwodu włączone zostaną od dnia 1 września 1929 r. 2 kl. publiczna szkoła powszechna w Załoźcach Nowych, 4 kl. publ. szkoła powszechna w Załoźcach Starych oraz przysiółki Bródek, Białogłowszyzna i Reniowszczyzna.

II. Gmina Załoźce Stare i Nowe wraz z przysiółkami obowiązana jest w myśl ustawy z dnia 17 lutego 1922 r. o zakładaniu i utrzymywaniu oraz o budowie publicznych szkół powszechnych (Dz. U. R.P. nr 18 poz. 143 i 144) wznieść budynki: szkolny, mieszkalny i gospodarczy zaopatrując szkołę w całkowite urządzenie wewnętrzne oraz pokrywać przypadające na nią z ustawy koszta utrzymania powyższej szkoły. W wydatkach powyższych mogą brać udział gmina Załoźce Stare i Nowe wraz z przysiółkami w myśl wyżej przytoczonych ustaw z uwzględnieniem postanowień orzeczenia organizacyjnego z dnia 12 stycznia 1895r. L:30 954/94 o ile dotyczy ono dawnych dobrowolnych zobowiązań na rzecz szkoły.

III. Orzeczenie niniejsze otrzymują: gmina Załoźce, Rada Szkolna Miejscowa w Załoźcach, Rada Szkolna Powiatowa w Zborowie, Wydział Rady Powiatowej w Zborowie, Kurator Okręgu Szkolnego Ignacy Pytlakowski.

Z dniem 1 lutego 1929 r. objęła kierownictwo szkoły w Załoźcach Starych na mocy dekretu Kuratorium O.S.L. z dnia 23 listopada 1928 r. Nr I.33 207/28 Stefania Spittal dotychczasowa nauczycielka kierująca.

Stosując się do zarządzenia Kuratorium O.S.L. z 26 stycznia 1929 r nr I-0-163/29 szkoła tutejsza obchodziła imieniny Pana prezydenta Rzeczpospolitej Polski Ignacego Mościckiego w dniu 31 stycznia 1929 r. następująco: W dniu tym wywieszono flagi na budynkach szkolnych, odbyły się uroczyste nabożeństwa szkolne, a po tych przemówienie kier. szkoły Spittal Stefanii zaznajamiające młodzież szkolną z rolą i znaczeniem Pana Prezydenta w rozwoju państwowości polskiej. Po odśpiewaniu hymnu narodowego nastąpiło rozdanie świadectw szkolnych.

Wykonując okólnik R.S.P. w Zborowie z 4 lutego 1929 r. L:226.29 poświęcam jedną godzinę nauki szkolnej w oddziałach od III-VII włącznie na pogadankę propagandową Tygodnia Trzeźwości w miesiącu lutym. Sprawozdanie z odbytej akcji otrzymała R.S.P. w Zborowie dnia 27 lutego 1929 r L:16.

Od 28 stycznia 1928 r. do 21 lutego 1928 r. trwała choroba p. Schmidowej Marii. Zanim objęła obowiązki służbowe p. Maria Schmidowa rozchorowała się p. Helena Spittal. W klasie V, VI, i VII naukę objęła Stefania Spittal. Wymagało to bardzo wiele pracy, gdyż każdy z tych oddziałów uczył się oddzielnie i codziennie.

Zima w dalszym ciągu jest ostra, Mimo używania wielkiej ilości opału w klasach jest przeraźliwie zimno, co daje się odczuwać tymbardziej, że sale szkolne są bez podłóg. Najgorsze warunki są w sali, gdzie uczy się siódmy rocznik. Ściany są obmarznięte lodem i wyglądają jakby z kawałków krystalicznego cukru zrobione. Temperatura nie przekracza +4°C. i to przy końcu zajęć szkolnych, a na pierwszej godzinie lekcyjnej jest -1°C. -2°C. Dzieci siedzą w płaszczach i chustkach, aby nie dotykać z zimna popękanej ziemi muszą siedzieć na wierzchach ławek. Ale nie chcą iść ze szkoły wcześniej lub opuszczać dni nauki, gdyż mówią "my chcemy uczyć się".

Stan nauczania w miesiącu lutym jest wprost fatalny. Jako oświetlenie posłuży sprawozdanie z dnia 2 marca 1929 r. L:28. Kierownictwo szkoły donosi, że w miesiącu lutym wskutek silnych mrozów i zawiei nauka w klasie pierwszej, drugiej i trzeciej nie odbywała się od 6 lutego do 20 lutego włącznie, w klasie zaś czwartej w dniach 10.II, 14.II, 16.II, 18.II. i 19.II, w klasie V, VI i VII w dniach 11.II, 14.II i 16.II 1929 r.

Z powodu przerw w nauce jak też słabej frekwencji, materiał naukowy na miesiąc luty nie został wyczerpany. Sprawa z wyczerpaniem materiału naukowego przedstawia się najgorzej w klasie pierwszej, gdyż frekwencja w tej klasie z nastaniem zimy bardzo zmalała. Przesyłając sprawozdanie kier. szkoły zaznacza, że przerwy w nauce nie nastąpiły wskutek zamknięcia szkoły, lecz z powodu nie jawienia się dzieci w wyżej wymienionych dniach na naukę.

Zima robi wielkie spustoszenie po zagrodach, przemarzają świnie i bydło, zimna osiągają -38°C. a nawet -40°C. Chłopi swój inwentarz żywy zabierają do chat. Brak opału dokucza wielu ludziom. Wykorzystując sytuację właściciele składów węgla i drzewa podnieśli cenę opału. Skutki ostrej zimy odczuwa nie tylko pojedyncza miejscowość, ale cała Polska. Kolej na znacznych przestrzeniach nie kursuje. Jesteśmy pozbawieni przez dłuższe okresy prasy i łączności ze światem. Zima daje się we znaki w wielu krajach Europy i Azji.

Dziś, t.j. 19 marca 1929 r. obchodzi nasza szkoła imieniny Marszałka Józefa Piłsudskiego. Dzieci uczestniczyły w nabożeństwach w kościele, cerkwi i synagodze. Następnie w sali specjalnie przybranej do zgromadzonej dziatwy przemówiła kier. szkoły naświetlając walkę Józefa Piłsudskiego o wolność Polski. Z kolei nastąpiły deklamacje i pieśni o Józefie Piłsudskim.

Na zarządzenie R.S.P. z Zborowie z dnia 12 kwietnia 1929 r L:796/29 święci nasza szkoła 50-letni jubileusz kapłaństwa Ojca Świętego Piusa XI. Po nabożeństwie w dniu 20 kwietnia 1929 r. na intencję Ojca Świętego i krótkiej akademii w szkole, dzieci zostały zwolnione od zajęć szkolnych.

W dniu 22 kwietnia 1929r, podjęła obowiązki służbowe po dwumiesięcznej chorobie Helena Spittal.

Zima chociaż tak ostra ciągnęła się zbyt długo. Zimna i przymrozki trwały do 28 kwietnia, wskutek czego roboty rolne opóźniły się bardzo.

Rada gminna w Załoźcach wybrała na posiedzeniu w dniu 29 kwietnia 1929 r. następujących członków Komitetu budowy szkoły 7 kl. w Załoźcach Starych: Ks. Gerarda Rachalskiego, Stefanię Spittal, Józefa Sierżanta, Salomona Buchsbauma, Chibowickiego Jarosława i Jarońskiego Bronisława. Oprócz wymienionych członków z wyboru wszedł do tego komitetu z tytułu swego urzędu burmistrz Józef Szawłowski.

Po nabożeństwie w dniu 3 maja 1929 r. odbył się poranek szkolny w Sokole. Złożyło się nań przemówienie kier. szkoły, śpiewy i deklamacje i sztuczka okolicznościowa wykonana przez dzieci.

W dniu 8 maja 1929 r. odbyło się posiedzenie Komitetu Budowy szkoły. Wziął w nim udział inż. Wawrzyniec Dajczak, który zgłosił się jako przedsiębiorca. Poprzednio wykonał plany dostosowane do wymogów Kuratorium O.S.L. Podczas tego posiedzenia przeczytano tekst umowy między p. Wawrzyńcem Dajczakiem a gminą m. Załoziec. Jako honorarium p. inż. W. Dajczaka ma służyć 8% od rzeczywiście na budowę wydatkowanych pieniędzy. Pan inż. Wawrzyniec Dajczak obowiązuje się składać Komitetowi sprawozdania z wydatkowanych sum całej akcji budowlanej, przy czym każdocześnie zastosuje się do życzeń Komitetu.

Budynek szkolny ma być wykończony wewnątrz kompletnie i oddany do użytku w dniu 1 września 1929 r. W skład budynku szkolnego wchodzą w suterenach: 1) mieszkanie woźnego z kuchnią, 2) dwie klatki schodowe (główna i boczna), 3) sala robót ręcznych z podręcznym magazynem, 4) korytarz, 5) sala gospodarstwa domowego, 6)spiżarnia obok sali gospodarstwa domowego, 7) rozbieralnia, 8) natryski. Na parterze: 1) boczna klatka schodowa ze spiżarnią, 2) kuchnia, 3) hall, 4) pokój konferencyjny, 5) główna klatka schodowa, 6) kancelaria kier. szkoły, 7) klasa, 8) korytarz, 9) trzy pokoje mieszkalne dla kier. szkoły, 10) korytarz wejściowy od frontu, 11) gabinet pomocy naukowych, 12) klasa. Na piętrze: 1) sala wykładowa, 2) główna klatka schodowa, 3) gabinet, 4) cztery sale 5) korytarz. Na poddaszu: 1) wejście na strych, 2) jedna klasa, 3) korytarz, Tak przedstawia się plan p. inż. Wawrzyńca Dajczaka.

Dnia 11 maja 1929 r. odbyło się posiedzenie Komitetu budowy szkoły. Przewodniczącym Komitetu został obrany ks. Rachalski Gerard, sekretarzem Stefania Spittal, zastępcą sekretarza Buchsbaum Salomon. burmistrz Józef Szawłowski złożył sprawozdanie ile gmina dotychczas wyłożyła pieniędzy na budowę szkoły 7 kl. w Załoźcach. Ogólna kwota wypłacona przez gminę wynosi 13 573,60zł. w tym 1754,60zł pożyczka +3719zł. +1760zł. cement. Następnie wyliczył się były przewodniczący Komitetu Michał Szawłowski z pieniędzy otrzymanych na budowę szkoły z gminy m. Załoziec, z R.S.P. w Zborowie, 858,35zł +400 dolarów amerykańskich.

Na posiedzeniu Komitetu budowy szkoły w dniu 23 maja 1929 r. przedstawił p. inż. W. Dajczak Komitetowi do rozpatrzenia oferty na roboty: 1) ziemne, 2) murarskie, 3/) betoniarskie, 4) ciesielskie, 5) zduńskie, 6) różne bez kupna materiałów. Oferty przysłali:

1)

Szczepaniak z Rozdołu

na sumę

48 754,01zł

2)

Szczepan Sierżant Załoźce

na sumę

68 574,18zł

3)

Józef Wesołowski Brzozdowce

"

65 000zł

4)

Antoni Góral Załoźce

"

68 411,66zł

5)

Bazyli Chomicki Załoźce

"

61 678,52zł

6)

Bęben z Leżajska

"

59 401,43zł


bez robót zduńskich jest oferta Bębna.

Do ściślejszego rozpatrzenia pozostały trzy oferty, a to Szczepaniaka z Rozdołu, Bazylego Chomickiego ze Załoziec i Bębna z Leżajska. Po omówieniu szczegółowym postanowiono jednogłośnie poddać powyższe roboty Bazylemu Chomickiemu powodując się tym względem, aby zająć miejscowych rzemieślników.

Z kolei przystąpiono do rozpatrzenia ofert na dostarczenie pilotów. Inż. W. Dajczak przedstawił oferty: 1) Józefa Bürgera, 2) Herca Harapa, 3) Abrahama Schragera. Uchwalono dopuścić wszystkich trzech jako dostawców po cenie 8,50 dolara amerykańskiego za 1m3 pilotów okorowanych i naciętych na ostro loco plac budowy. Szyny kolejki polowej ma się zakupić u Lejba Schorra za 1m bieżący chwilowo po 1,70 zł.

Święto pieśni odbyło się 26 maja 1929 r. Dzieci od III do VII oddziału urządziły majówkę do lasu, gdzie został wykonany program po myśli zarządzenia R.S.P. w Zborowie z dnia 30 kwietnia 1929 r. L:809/29. Nabawiwszy się dowoli powróciły dzieci pod kierownictwem nauczycielstwa do domów.


Święto Pieśni 1929
Rok szkolny 1928/29. Święto Pieśni. W środku Stefania Spittal i Julia Harasymowicz.
(kliknij, żeby powiększyć)


R.S.P. w Zborowie urządziła wycieczkę szkolną na Powszechną Wystawę Krajową w Poznaniu w dniach od 10-17 czerwca 1929 r. włącznie. W wycieczce tej wzięły udział dzieci szkół: zborowskiej, pomorzańskiej, jezierniańskiej i załozieckiej. Kierownikiem wycieczki był Stanisław Fedorowski nauczyciel ze Zborowa. Na wycieczkę ze Załoziec jeździły dzieci: Stefania Boszkiewicz, Aniela Mrozowska, Zofia Kołtun, Józef Baj, Bronisław Kostka, Józef Glinny, Jarosław Lewicki, Jan Zerebecki, Wiktor Kwaśnicki, Mariam Ficzko, Paweł Zaleski, Jan Sierżant, Stanisław Horiszny, i Mieczysław Wolanin. Tym dzieciom towarzyszyły nauczycielki Maria Schmidowa i Helena Spittal. Na pokrycie kosztów wycieczki dał Magistrat m. Załoziec 500 zł., a R.S.P. 200 zł, zamożniejsi rodzice składali się po 30 zł. Oprócz tego R.S.P. opłaciła podwody dla dzieci do Zborowa i z powrotem.

Wycieczka wyjechała 10 czerwca 1929 r. popołudniu, a do Poznania przybyła 11 czerwca o godzinie 6 i 41 minut. Po zwiedzeniu wystawy w powrotnej drodze zwiedziła wycieczka Kraków i kopalnię soli w Wieliczce. Dnia 17 czerwca o godzinie 21 wróciła do Zborowa. Aby zyskać na czasie wycieczka jeździła wyłącznie pociągami pośpiesznymi. Dzieci wróciły zdrowe i zadowolone, gdyż miały wszędzie dobrą opiekę, widziały wiele, co pozostanie jako skarb w młodej duszy.

Stan biblioteki szkolnej z dnia 30 czerwca 1929 r. liczy tomów 193 a dzieł 184.



poprzednia
część

 

 

Kronika Szkoły w Załoźcach Starych

 

 

następna
część